Cukier dzieci nie krzepi

Współcześnie dieta zawiera znacznie więcej cukru niż kiedykolwiek w historii. Łatwiejszy jest dostęp do żywności o dużej zawartości cukrów prostych, takiej jak słodycze czy słodkie napoje, a także jej wybór jest obecnie znacznie większy. Słodkie napoje nie były w przeszłości tak łatwo jak dziś dostępne na co dzień, ani nie serwowano ich w tak dużych jak obecnie porcjach.

Słodkie napoje sprzedawano na ogół w małych butelkach lub puszkach 330 ml, a obecnie najbardziej popularna porcja słodkiego napoju mieści się w półlitrowej butelce. Na ogół wypija się ją całą, a często zawiera aż ok. 10 łyżeczek cukru, czyli 5 łyżeczek na szklankę!

Porcje napojów słodkich serwowane w sieciach fast food lub np. w kinach są czasami jeszcze większe, a więc spożyta ilość cukru także wzrasta. Obecnie również reklama wpływa silnie na preferencje żywnościowe dzieci i ich wybory produktów. Kampanie marketingowe słodkich napojów oraz słodyczy są bardzo często kierowane bezpośrednio do dzieci i młodzieży i odwołują się do wizerunku aktywnej, wesołej i lubianej przez innych grupy rówieśniczej.

Nie każdy zdaje sobie sprawę, jak codzienna dieta bogata w cukry proste jest uzależniająca i w konsekwencji determinująca nasze kolejne wybory żywieniowe. Jedzenie słodyczy między posiłkami powoduje ponadto osłabienie apetytu na główne wartościowe potrawy.

Nadmiar słodyczy i słodkich napojów tłumi uczucie głodu i wypiera z diety wartościowe produkty, takie jak owoce i warzywa, przetwory mleczne, a skutkiem tego jest mniejsze spożycie m.in. ryboflawiny, witaminy A, wapnia, witaminy C i kwasu foliowego – składników niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania i rozwoju dzieci oraz młodzieży.

Konsekwencją nadmiernej konsumpcji słodyczy i słodkich napojów jest spożywanie z całodzienną dietą większej ilości energii o mniejszej zawartości składników odżywczych. Cukier nie dostarcza żadnych witamin i składników mineralnych, daje natomiast tzw. puste kalorie, których nadmiar prowadzi do odkładania tkanki tłuszczowej. Stwierdzono, że przy dużym spożyciu słodkich napojów ryzyko wystąpienia otyłości jest bardzo wysokie. Dzieci, które lubią słodkie płyny, mogą w ten sposób dostarczać nawet do 1000 dodatkowych pustych kalorii. Nadmierna masa ciała prowadzi z kolei do zwiększenia ryzyka m.in. cukrzycy typu 2, nadciśnienia, miażdżycy, otłuszczenia wątroby. Zjawisko nadwagi i otyłości wśród dzieci również w Polsce zaczyna stanowić  poważny problem.

Szacuje się, że obecnie co piąte dziecko ma nadmierną masę ciała, a w niektórych regionach nawet co czwarte. Otyłość – najgroźniejszy dla zdrowia stan nadmiernej masy ciała dotyczy na razie ok. 5% dzieci w Polsce, jednak wykazuje trend rosnący. Otyłość w naszym kraju występuje częściej u chłopców niż u dziewcząt, pochodzących z większych miast, najczęściej jedynaków. Stwierdza się, że częściej obecnie diagnozowane w Polsce u dzieci takie choroby jak cukrzyca typu 2, choroby
układu sercowo-naczyniowego czy wady postawy, np. skolioza, są efektem coraz powszechniejszej nadwagi, można by rzec epidemii nadwagi. Dzieci otyłe są trzykrotnie bardziej narażone na zachorowanie na nadciśnienie niż te o prawidłowej masie ciała. W ich przypadku wzrasta także ryzyko zachorowania na cukrzycę w wieku dorosłym. Otyłość wpływa również na emocjonalny aspekt życia dzieci. Te z nadmierną masą ciała mają osłabione poczucie własnej wartości, są narażone na krytykę ze strony rówieśników, gorzej tolerują wysiłek fizyczny.

Warto również zwrócić uwagę, że nadmierne spożycie słodyczy i słodkich napojów sprzyja ponadto powstawaniu próchnicy
zębów. We wczesnym dzieciństwie kształtują się nawyki żywieniowe i upodobania do smaku słodkiego lub słonego.

Dlatego też edukację żywieniową dziecka należy rozpocząć od najmłodszych lat. Dziecku należy zapewnić różnorodne posiłki i uczyć go prozdrowotnych wyborów od najmłodszego wieku. Jedzenie słodyczy nie powinno stanowić nagrody, gdyż wyrabia nawyk jedzenia wtedy, kiedy nie jest się głodnym. Nagradzając słodyczami, uczymy, że słodycze są lepszym jedzeniem niż inne produkty.

Może dojść do sytuacji, że w wieku dorosłym jedzenie słodyczy będzie dawało poczucie bezpieczeństwa, łagodziło stresy, co może sprzyjać nadmiernemu spożyciu tych produktów, a w konsekwencji otyłości.

Pierwszymi i najważniejszymi nauczycielami są rodzice. To Państwo w okresie wczesnego dzieciństwa kształtujecie zwyczaje i postawy maluchów. Wasze nawyki i zwyczaje, zgodnie z którymi postępujecie w domu, np. wspólne spożywanie posiłków, kupowanie określonej żywności, kształtują preferencje i wzorce konsumpcji u dzieci.

Dzieci obserwują rodziców i czerpią z nich wzór. Na przykład dzieci, których rodzice regularnie spożywali napoje słodzone, miały trzykrotnie większą skłonność do konsumowania tych napojów w porównaniu do rówieśników, których rodzice
nie sięgali regularnie po tę grupę produktów.

Zachęcam więc rodziców do dawania dobrego przykładu i wprowadzenia zmian w diecie domowników. Ułatwi to proponowany w niniejszej książce pięcioetapowy program odzwyczajania dzieci od słodyczy i słodkich napojów. Im wcześniej zaczniemy, tym te preferencje łatwiej będzie zmienić. Pamiętajmy przy tym, jak ważne dla dziecka jest wsparcie rodziców.

Zachęcanie dzieci do nowych produktów oraz zmiana ich dotychczasowych nawyków wymagają cierpliwości i sięgnięcia po pewne sposoby. Zmuszanie i wywieranie presji nie przynosi oczekiwanych rezultatów. Niniejsza książka zawiera praktyczne rady, jak systematycznie podejść do zmiany nawyków żywieniowych naszych pociech. Jej celem jest pokazanie, jak w łatwy sposób, zarówno dla dziecka, jak i rodzica, wdrożyć stopniowo plan odzwyczajania pociechy od słodyczy i słodkich napojów. Porady odnoszą się do różnych grup wiekowych dzieci. Bardzo wielu rodziców nie jest świadomych, że ich pociechy spożywają zbyt duże ilości cukru i że może to mieć dla nich bardzo niekorzystne konsekwencje zdrowotne. Pierwszym krokiem jest uświadomienie sobie problemu i potrzeby zmiany, co poradnik nam ułatwia.

Realizując stopniowo 5 etapów programu, rodzice nie muszą się obawiać, że zmiany te będą nagłe i bardzo restrykcyjne. Autorzy książki proponują łagodne, stopniowe zmiany, prowadzące nie tyle do całkowitego rygorystycznego wyeliminowania wszystkich źródeł cukru w diecie, co do stopniowej zmiany nawyków żywieniowych na prozdrowotne i do zracjonalizowania diety Państwa pociech.

Książka jest bardzo interesującą lekturą dla wszystkich rodziców chcących dowiedzieć się, jak nieprawidłowa dieta zawierająca nadmiar cukru wpływa na zdrowie ich dzieci oraz czy od preferencji smaku słodkiego można się odzwyczaić.

Znaleźć w niej można odpowiedzi na najczęstsze pytania rodziców i rozwiązanie problemów pojawiających się w czasie procesu odzwyczajania od cukru, daje konkretne porady dla różnych grup wiekowych dzieci oraz zawiera wiele praktycznych
przykładów zdrowszych substytutów słodyczy. W żywieniu naszego dziecka możemy wybrać szereg produktów i prostych receptur korzystnych dla zdrowia, które mogą być smaczne i chętnie spożywane przez dzieci.

Drogi Rodzicu, po przeczytaniu tej książki będziesz ekspertem w dziedzinie negatywnego wpływu cukru na zdrowie swojego dziecka, a co ważniejsze, będziesz wiedzieć, jak radzić sobie z tym problemem w swojej rodzinie i jak go wyeliminować! Książka należy do grupy tzw. musisz to mieć – dla każdego rodzica, który chce jak najlepiej dla swojego dziecka.

dr Katarzyna Wolnicka
Instytut Żywności i Żywienia

Przedmowa od wydawcy polskiego